Een theorie over de ontdekking van het ontstaan van kaas is dat het zo’n 6000 jaar geleden bij toeval is ontdekt door nomaden. Melk werd vaak bewaard in varkens- of rundermagen en als deze werden meegenomen, werd de melk voortdurend heen en weer geschud. Tijdens zo’n tocht kunnen de enzymen die van nature in de kalvermaag zitten de zure melk veranderen in een vast gedeelte (de kaas) en een vloeibaar gedeelte (de wei).
Hollandse kaas is al heel oud, ook de jonge kaas. Er zijn aardewerkpotjes met gaatjes gevonden uit ongeveer 800 jaar v.Chr. Deze werden vermoedelijk gebruikt om wrongel uit te laten lekken. In het jaar 57 v.Chr. schreef de Romeinse keizer Julius Caesar dat ‘in de lage landen kaas wordt gegeten’. Toen was onze kaas dus al beroemd…
Hollandse kaas in de Middeleeuwen
Vanaf de Middeleeuwen wordt er in Nederland op grote schaal kaas gemaakt. Er ontstaan kaasmarkten en waaghuizen, zoals in Alkmaar en de export begint. Nederland wordt in binnen- en buitenland bekend als ‘kaasland’. Vooral in de provincies Noord- en Zuid-Holland en Friesland werd kaas gemaakt omdat die door de natte bodem het meest geschikt zijn voor het houden van melkvee. En zonder melk geen kaas…
Tot 1900 wordt kaas alleen op boerderijen gemaakt, op ambachtelijke wijze. Vanaf 1900 komen de kaas- en zuivelfabriekjes op. Alleen al in Noord-Holland waren er toen al meer dan 100. Er zijn nog twee kaasfabrieken over in Nederland die samen meer dan 650 miljoen kilo kaas per jaar produceren. Hiervoor is 6500 miljoen liter melk nodig, dus 10 keer zoveel. Boerderijen waar kaas wordt gemaakt zijn er nog in overvloed: begin 21e eeuw ongeveer 300!
Maar liefst twee derde van onze kaasproductie (500 miljoen kilo) wordt geëxporteerd naar het buitenland, vooral naar Duitsland (200), België (60) en Frankrijk (50). De Nederlanders zelf eten per hoofd van de bevolking 14,6 kilo kaas per jaar; voor de totale bevolking komt dit neer op 248 miljoen kilogram.
Wilt u meer weten over onze wereldberoemde Hollandse Kaas? Beleef het in het Hollands Kaasmuseum in Alkmaar: www.kaasmuseum.nl
